Παρασκευή, Απριλίου 16, 2010

Μυρτιδα


Μύρτις, ένα κοριτσάκι 11 ετών που έζησε στην αρχαία Αθήνα «αφηγείται» την ιστορία του
Απεικόνιση του λοιμού της Αθήνας. Υστερα από έρευνες, ο Μανώλης Ι. Παπαγρηγοράκης, επίκουρος καθηγητής της Ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο πιθανός αιτιολογικός παράγοντας ήταν ο τυφοειδής πυρετός.
Να σας συστήσουμε τη Μύρτιδα, μια ενδεκάχρονη κοπέλα που μας έρχεται από μακριά, για την ακρίβεια, από τους αρχαίους χρόνους. Για να τη γνωρίσετε –γράφει ο Ηλίας Μαγκλίνης– δεν έχετε παρά να βρεθείτε στο Μουσείο της Ακρόπολης, αύριο Παρασκευή, στις 7.30 το απόγευμα, οπότε και ο κύριος Μανώλης Ι. Παπαγρηγοράκης, επίκουρος καθηγητής της Ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, θα παρουσιάσει σε ειδική εκδήλωση την τεκμηρίωση και όλα τα στάδια της ανάπλασης του κρανίου της αρχαίας κορασίδος, με τον τίτλο «Μύρτις: πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν». Επιπροσθέτως, την Πέμπτη, 15 Απριλίου, θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια της έκθεσης με τον ίδιο τίτλο, στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, στο αμφιθέατρο «Αγγελος Γουλανδρής» του Κέντρου Γαία (Οθωνος 100, Κηφισιά). Η έκθεση αυτή θα παρουσιάσει με τη σειρά της όλη τη διαδοχή των διαφόρων φάσεων (τις αρχαιολογικές, ιατρικές πτυχές του θέματος, τον ρόλο που έπαιξαν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές) στην ολοκλήρωση της ανάπλασης αυτού του προσώπου από το παρελθόν.
Ισως κάποιοι αναρωτιέστε γιατί την αυριανή παρουσίαση θα πραγματοποιήσει ένας καθηγητής ορθοδοντικής και όχι ένας αρχαιολόγος. Ο κ. Παπαγρηγοράκης, όμως, ασχολείται εδώ και τριάντα χρόνια με τα αρχαιολογικά κρανία. «Το 1995, κατά τις ανασκαφές που γίνονταν στον Κεραμεικό, στο πλαίσιο της κατασκευής του Μετρό», μας είπε χθες ο κ. Παπαγρηγοράκης, «η αρχαιολόγος Ερση Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη μου παρέδωσε σκελετικό υλικό της μεσοελλαδικής εποχής (1900 π.Χ. - 300 π.Χ.) με το οποίο θα εμπλούτιζα την έρευνά μου πάνω στη μορφολογία του αρχαίου Ελληνα. Μελετούσα και συνέκρινα το κρανιοπροσωπικό σύμπλεγμα των αρχαίων και των νέων Ελλήνων. Σε αυτό το πλαίσιο, μελέτησα 150 αρχαία κρανία και τα συνέκρινα με 250 νεοελλήνων». Η μελέτη αυτή στάλθηκε στο Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν, στη Σουηδία, και σχετική ανακοίνωση έγινε το 2005 στο Παγκόσμιο Ορθοδοντικό Συνέδριο, στο Παρίσι. «Στην ουσία, επιβεβαίωσα έπειτα από πενήντα χρόνια όσα υποστήριζαν θεωρητικά οι Αμερικανοί ανθρωπολόγοι, όπως ο Κουν, το 1939: ότι δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους αρχαίους και τους σύγχρονους Ελληνες. Ειδικά ως προς το “προσωπικό” κρανίο (αυτό που μας είναι ορατό) δεν υπάρχει καμία διαφορά. Μόνο ως προς το “εγκεφαλικό” (η κάψα που περιβάλλει τον εγκέφαλο), αλλά πρόκειται για μια φυσιολογική εξέλιξη του ανθρώπινου είδους».
Το 2000 ανατέθηκε στον κ. Παπαγρηγοράκη να διερευνήσει μέσω του σκελετικού υλικού τον πιθανό αιτιολογικό παράγοντα του λοιμού της Αθήνας κατά τη διάρκεια των Πελοποννησιακών Πολέμων και το 2006 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πιθανότερη αιτία ήταν ο τυφοειδής πυρετός.
«Το 2007, στην 27η Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, έπεσε η ιδέα για την ανάπλαση της Μύρτιδος – ιδέα βασισμένη στην ανάπλαση που είχε γίνει του προσώπου του Φιλίππου και με το υλικό που είχα από τους σκελετούς του Κεραμεικού. Ολοκληρώσαμε τη δουλειά πριν από λίγους μήνες. Ομως, η ανάπλαση δεν έγινε πάνω στο αρχαίο κρανίο, φτιάξαμε ένα αντίγραφο. Αυτό έγινε στο κέντρο Εγκέφαλος από τον ακτινολόγο Παναγιώτη Τούλα, όπου ο αξονικός τομογράφος του κέντρου έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιεί 64 τομές το δευτερόλεπτο. Πήραμε τα στοιχεία που μας έδωσε ο κύριος Τούλας και τα στείλαμε στα Χανιά, στα ΤΕΙ Κρήτης, όπου οι καθηγητές Μαραβελάκης και Αντωνιάδης, με ειδικό πρόγραμμα υπολογιστών, έφτιαξαν ένα πιστό αντίγραφο του κρανίου. Αυτό εστάλη στη Σουηδία, στον ειδικό μοντελίστα Οσκαρ Νίλσον, ο οποίος ολοκλήρωσε τη διαδικασία της ανάπλασης».
Το κοριτσάκι μας λοιπόν είναι 11 ετών, φοράει φόρεμα σχεδιασμένο από τη Σοφία Κοκοσαλάκη, από λινό ύφασμα, πάνω στο οποίο η Ελένη Κλημογιάννη ακολούθησε τον αρχαίο τρόπο ραφής. Να πούμε ακόμα ότι στην έκθεση στο Μουσείο Γουλανδρή, ο επισκέπτης θα περιδιαβάζει όλες τις διαδρομές της ανάπλασης με μουσικό χαλί μια σύνθεση του Κωνσταντίνου Βήτα. «Θα ήταν σοβαρή παράλειψη», τονίζει ο κύριος Παπαγρηγοράκης, «να μην αναφέρουμε ότι όλοι οι Ελληνες που εργάστηκαν σε όλες τις φάσεις της ανάπλασης, το έκαναν αφιλοκερδώς». Το κείμενο απο την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 8/4/201

Παρασκευή, Φεβρουαρίου 26, 2010

“ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΟΥ ΓΙΑ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ” Αλαν Μπένετ, Μεταιχμιο

Το βιβλίο γράφτηκε πριν την επίσημη επίσκεψη Ομπάμα στην Βασίλισσα της Αγγλίας, αλλιώς ο συγγραφέας μπορεί να παρουσίαζε την βασίλισσα να ακούει audiobooks στο ipod της. Αν δε το γραφείο εθιμοτυπίας του Αμερικανού πρωθυπουργού, είχε διαβάσει το βιβλίο του Μπένετ, μπορεί να αποφάσιζαν να προσφέρουν στη Βασίλισσα ένα e-Reader η ένα Kindle αντί για φωτογραφικό υλικό σε ipod.

Εν πάσι περιπτώσει, το μόνο αδύνατο σημείο της ιστορίας ενός πολύ ασυνήθιστου αναγνώστη, είναι ότι η χρονική του τοποθέτηση αποκαλύπτεται σχεδόν στη μέση του μυθιστορήματος όταν ο συγγραφέας αναφέρεται στο Ebay. Πριν αναφερθεί στο ηλεκτρονικό πολυκατάστημα, ο αναγνώστης δεν έχει ιδέα σε ποιά εποχή βρισκόμαστε.


Ο ασυνήθιστος αναγνώστης μας μπάζει κρυφά στη φυλακή της αριστοκρατικής ζωής αλλά και στον ξενώνα των ηλικιωμένων ανθρώπων όπου η στασιμότητα και τα λιμνάζοντα νερά ενδημούν.

Αναμενόμενη εξέλιξη ενός μυθιστορήματος που εκτυλίσσεται μεσ’τα παλάτια, είναι μια καινοτομία που ταιριάζει με την εξουσία. Η Βασίλισσα κάνει αυτό που θέλει, που την ευχαριστεί και αδιαφορεί για τη γνώμη των αυλικών. Ο Μπένετ όμως μας παρουσιάζει κάτι πολύ βαθύτερο που δεν έχουμε συνηθίσει να ζευγαρώνει με την κενότητα της αριστοκρατίας, μια πνευματική και πολύ προσωπική αλλαγή.

Μας ταξιδεύει με πανί και όχι μηχανή, στην πολύ ανθρώπινη πορεία καλλιέργειας της Βασίλισσας. Η περιήγηση του αρμόζει στην ιστορία της διαπαιδαγώγησης της συνείδησης της Βασίλισσας. Αυτοδίδακτη αρμόζει με την δύναμη της αριστοκρατίας. Η μοναξιά ενός αναγνώστη ταιριάζει με την Βασίλισσα. Η αυτο-αμφισβήτηση, ενδημική και αυτή στους λογοτέχνες, δεν εξαιρεί την Μεγαλειότατη από τα πλοκάμια της.

Και ακριβώς στο σημείο που η ιστορία αρχίζει να σούρνει τον αναγνώστη, όπως και θάπρεπε αφού οι ηλικιωμένοι δεν μπορούν να μας συναρπάσουν, εκεί ο Μπένετ κλείνει την ιστορία πολύ αριστοκρατικά και απρόβλεπτα.

Η Βασίλισσα, η ασυνήθιστη αναγνώστρια, χωρίς υποστήριξη ειδικού σύμβουλου, χωρίς την έγκριση του συζύγου, χωρίς καμιά εμπειρία, ανακοινώνει σε ανυποψίαστη κοινωνική ομήγυρη, την απόφαση της. Μια απόφαση που την οδηγεί να αφήσει τον θρόνο και κόντρα στο χρόνο να ακολουθήσει τη μούσα που η ίδια έθρεψε και ανδρώθηκε μέσα της. Ο ασυνήθιστος αναγνώστης που μεταλλάσσεται σε συγγραφέα που θέλει να ακουστεί η διαφορετικότητα της φωνή.

Παρασκευή, Φεβρουαρίου 12, 2010

"Για την Αγάπη των Άλλων", Ιουστίνη Φραγκούλη-Αργύρη

Το βιβλίο γράφτηκε στη γειτονιά που ζούσα το πρώτο χειμώνα στο Μόντρεαλ. Η ιστορία βρήκε τον σπόρο της στην πόλη που έζησα πριν πληγωθεί από την 11 Σεπτεμβρίου. Τη Νίσυρο δεν την περπάτησα. Μα μα το Θεό, τον Στρατή τον συνάντησα, τον ξέρω και τον βλέπω παντού. Είναι όλα αυτά που περιμένει κάθε θηλυκό από το αρσενικό, και που δεν γίνεται να εκπληρωθούν. Ο Στρατής της Τζαννής είναι το αρσενικό αρχέτυπο της πατριατριαρχικής κοινωνίας που είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί να σταθεί στο ύψος των συναισθηματικών και πνευματικών αναγκών κανενός θηλυκού; της γυναίκας του, της οικογένειας του. Και συνάμα, εμείς τα θηλυκά σαν ατελείωτα δημιουργικά πλάσματα, βρίσκουμε τρόπους να συμφιλιωθούμε με αυτή την πραγματικότητα. Βρίσκουμε τρόπους να γλύφουμε τις πληγές και στερημένες να στολιζόμαστε και να πλάθουμε οικογένειες.


Γράφοντας για ένα ήδη πολυσυζητημένο βιβλίο δεν είναι απλό. Τα κύρια στοιχεία του μυθιστορήματος, χαρακτήρες, χρονική και κοινωνική τοποθέτησή, έχουν ήδη καλυφθεί και συζητηθεί.

H έμπειρη συγγραφέας παρότι δημοσιογράφος, έχει βαθιά κατανοήσει ότι η αλήθεια είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τα γεγονότα. Οι αναγνώστες φυσικά θέλουν να ανακαλύψουν την αλήθεια στα: γιατί, πως οδηγήθηκε, για ποιο λόγο, τι έφταιξε, πως το άντεξε κτλ. Στη ζωή δεν έχει τόσο σημασία το τι συμβαίνει αλλά το πως το διαχειριζόμαστε, και σε αυτό ακριβώς μιλάει η συγγραφέας που χρησιμοποιεί άριστα “συναισθηματικά αγκίστρια” και μας “αρπάζει” και μας κρατάει παρακαλοθούντας τα βιώματα των χαρακτήρων της.

Η ανάλυση του έργου από τεχνική άποψη, πλοκή, υποπλοκές, το λεγόμενο στο κινηματογράφο “inciting incident”, δηλαδή το καταλυτικό επεισόδιο, η κρίση που επακολουθεί, ο ρυθμός που εναλλάσσονται οι σκηνές; θα αποκάλυπτε ένα έργο έτοιμο να ειπωθεί κινηματογραφικά και χωρίς λόγια.


Κλείνω λέγοντας ότι διαβάζοντας το μυθιστόρημα της Ιουστίνης, δεν μπορώ παρά να προσμένω τις καλοκαιρινές γυναικείες συζητήσεις στην Ελλαδα για το “τι θα έκανες εσύ αν ήσουν η Τζαννή και η Μαργαρίτα? Γιατί ο Στρατής δεν εμφανίστηκε ποτέ?”


Κάθε άνθρωπος κάνει αυτό που θεωρεί “σωστό” αλλά μοιραία από την δική του την οπτική γωνία και κοσμοθεωρία.