Παραθέτω την λογοτεχνική παρουσίαση του βιβλίου μου στο Μόντρεαλ από τον καθηγητή Γιάννη Χατζηνικολάου, που με άγγιξε βαθύτατα.
"Και ενώ τα παροικιακά μας πολιτιστικά νερά παρέμειναν λιμνάζοντα για αρκετό καιρό, νάσου τώρα τελευταία ξεπρόβαλαν – σχεδόν αθόρυβα- απαλά και φιλάνθρωπα κάποιες καινούργιες φωνές , προσκαλώντας μας όλους σ’ενα φιλότεχνο αγαπητικό γιορτάσι.
Πρίν λίγο καιρό με την παρουσίαση της καταπληκτικής μετάφρασης –απόδοσης στα αγγλικά του Παπαδιαμάντη απο τον πατέρα Λάμπρο Καμπερίδη και σήμερα μ’ένα ονειρικό ταξίδι στο τέως Μανχάταν και νύν Ανθρωποχάταν της Εφης της Ζακυνθινιάς.
Και μια και αναφέρεται τούτο το μικρό πρωτόλειο βιβλιαράκι σ’ένα περίεργο σύγχρονο παραμύθι , σαν και κείνα που λένε οι εγγονοί στις γιαγιάδες τους και όχι το αντίστροφο, ας ξεκινήσουμε και μείς αυτή την παρέλαση στους δρόμους του Ανθρωποχάταν με οδηγό την Εφη και τους ήρωες της, τον Ζούκου και τον Ζούκου-Ζούκου και τους Ζαζού και που φυσικά τα ονόματα τους θα έχουν φαντάζομαι την καταγωγή τους απο το Ζάντε , την Ζάκυνθο και που βρέθηκαν καταπώς το λέει η ιστορία « στού ανθρωποχάταν τα ουρανοξύστικα λημέρια».
Λοιπόν δώστου κλώτσο να γυρίσει, παραμύθι ψεύτικο ή αληθινό – εσείς θα μου το πείτε – ν’αρχινίσει ........
...... Δυό δίδυμοι ζακυνθινοί μεγαλώνουν στο Ανθρωποχάταν κοντά στούς δίδυμους πύργους σε μιά γνώριμης ατμόσφαιρας ελληνοαμερικάνικη φαμίλια, στην καρδιά του Μανχάταν που κατα το ελληνικότερον ή ζακυνθινότερον αποκαλείται Ανθρωποχάταν.....
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Νούμερο 1
« Οι δίδυμοι ήταν καθισμένοι σε εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις, στην τραπεζαρία, σαν να’ταν βασιλικό ντουέτο. Ηταν απο τα σπάνια κυριακάτικα απογεύματα που δεν υπήρχε κινητικότητα στούς κοινόχρηστους χώρους του σπιτιού. Ο πατέρας καθόταν στη συνηθισμένη του πολυθρόνα και ξεδιάλεγε χαρτιά με μαεστρία. Είχε μια τσάντα φυσαρμόνικα κι ένα ψάθινο κυλινδρικό καλάθι για όσα ήταν άχρηστα ή πηγαινοερχόταν άσκοπα γραφείο σπίτι, σπίτι γραφείο, χωρίς να βρίσκουν αναγνώστη ή μόνιμη θέση αποθήκευσης. Το μισογέματο φλιτζάνι με τον χλιαρό φιλτραρισμένο καφέ του, πιψοκίνδυνα καθόταν στο φαρδύ δεξί χερούλι της πολυθρόνας. Το ελαφρύ του λάπτοπ ακουμπισμένο στο ασορτί πουφ αργορουφούσε τα υγρά της μισογέματης μπαταρίας του, και ο ίδιος, με τα κλασικά πρεσβυωπικά γυαλιά μεσίστια, ακολουθούσε κάτι που έμοιαζε με συστηματική διαδικασία. Ξεθωριασμένος σεβασμός για τον κουβαλητή ρευστού και η μαμά χαμένη μέσα σ’ένα απο τα πολύχρωμα βιβλία της Sark. Αναλύσεις, διαγράμματα, παρουσιάσεις για τουαλέτες ΤΟΤΟ απιστερά απο το τζάκι. Ζουμερές άγριες γυναίκες, Εμπνευση σάντουιτς και Ημερολόγιο με βιβλίο Παιχνιδιού της Sark, μιά στοίβα βιβλία της αγαπημένης της συγγραφέως στα δεξιά του τζακιού ..»
Ο μπαμπάς επενδύει , το παίζει «homme des affaires» σε ΤΟΤΟ τουαλέτες, που πα να πεί , το οτιδηποτε κερδοφόρο. Η μαμά ασχολείται με το “new age”. Η γιαγιά στον απίθανο κόσμο της , τον ζακυνθινοπαραδοσιακό, κόντρα στο ρεύμα. Και οι δίδυμοι μεγαλώνουν σαν πύργοι στο γνώριμο τρελόκοσμο της αγοράς, της ζήτησης, των εγκεφάλων, των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, των πολλαπλών ορόφων, των κουμπιών που ρυθμίζουν και φτιάχνουν τη ζωή μας.
Σε τούτο το χωρόχρονο στην καρδιά του Ανθρωποχάταν συμβαίνουν τα ασυνήθιστα, το 9-11, το ανακάτεμα των ορόφων του ουρανοξύστη, τα μπάμ και μπούμ και μπλαστ. Η απώλεια, η οδύνη, ο τρόμος συνυπάρχουν με το τέρας της αγοράς τον ΕΤΕΡΟ, με την CIA και τις διαπλοκές, τα μέντια , την τρέλα της αγοράς.......
Και μέσα σ’αυτό το σύχρονο χάος μιά απίθανη γιαγιά, ανεπανάληπτη εικόνα της αυτοσυνειδησίας μας της πατρογονικής, μας την βγαίνει μοντέρνα απο την γωνία με πλακάτ συλλόγου πρωτότυπου, γνώριμη άλλωστε παρουσία στου καθενός μας το φυλλοκάρδι.....
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Νούμερο 2
« Η γιαγιά η Αταλάντα, εγινε ιδρυτικό μέλος του συλλόγου « Αντιγρουσούδηδες» που θα οργάνωνε μεταξύ άλλων και ένα φεστιβά στον 13ο δρόμο για να ξορκίσουν τούς αγνώστους που κρυβόταν πίσω απο την τυχαιοποίηση που την είχαν κιόλας πλέον πιστέψει. Ο ύμνος του συλλόγου ήταν λιτός, τετράστιχος και τον τύπωσαν σε φιλτζάνια, μαντίλια, μπλουζάκια, καπέλα και μπαντάνες.
Στην χώρα των Ετάζ-Ουνί
φυτρώνουν ρίζες μαγικές
που αγοράζουνε ασφάλεια
αγαθά και μέρες μαγικές
Το happy-ending του επεισοδίου της τυχαιοποίησης δεν είχε συμβεί ακόμα. Η γιαγιά συνέχιζε να το φλερτάρει ελπίζοντας πολύ στην εμφάνιση του. »
Η Εφη ζεί σ’αυτό το κόσμο χρόνια τώρα και τον κάνει ανθρωπομυθιστόρημα σύγχρονης φαντασίας και γλωσσικής σπουδής. Τον ξαναβαφτίζει και τον αναπλάθει μ’ένα σύγχρονο φόρεμα.
Η γλώσσα του μυθιστορήματος ευρηματικότατη, ελληνοπλάστρα, φτιάχνοντας συνεχώς καινούργιες λέξεις με βαθειά ελληνοπρεπή ρίζα και μοντέρνο τσουλούφι, σαν τον καλλιτέχνη που βάζει την μιά ψηφίδα κοντά στην άλλη.
Η ποικιλία και η μείξη τους πρωτότυπη και καλόηχα αναπάντεχη μια και πολλές απ’αυτές τις λέξεις αθέλητα ή ηθελημένα μπήκαν τόσο βαθιά στο μεδούλι της αγγλοσαξωνικής αμερικανοποιημένης καθημερινότητας μας που ξεχνάμε την ρίζα και το βαθύ τους νόημα.
Η εγκεφαλοκαταιγίδα = brainstorm, Ο Σκεψαθώνιος = think tank , η new age μαμά, το μαυρισμένο μπάτζ, mind your own business που πάει να πει « Κοίτα την στραβομάρα σου» , καυτές τσέπες = hot pockets , Τοίχο δρόμος = wall street, οικονομική εφημερίδα φτού = Financial Times, H γύρω-γύρω γειτονιά, η πολιτεία του Μεγάλου Μήλου = big apple......
Μια ελευθερία χρήσης λέξεων και εικόνων μαζί με λεπτομερειακές διασκεδαστικές περιγραφές με απαράμιλλη ζωντάνια και εφευρετικότητα.
Ξαναβουτάω στις σελίδες του βιβλίου και ρουφάω τις εικόνες του. Σαν σε οθόνη κινηματογράφου 180 μοιρών.
Βλέπω την σύγχρονη ζήση μιάς οικογένειας στην καρδιά της Νεουορκέζικης χρηματαγοράς και των ουρανοξυστών. Οι παραδοσιακοί ρυθμοί εχουν πιά πλήρως αλλιωθεί απο την σύχγρονη πραγματικότητα. Η προσαρμογή στα καινούργια δεδομένα της ζωής είναι πλήρης. Μου φαίνεται περίεργα μακρινός και συγχρόνως κοντινός αυτός ο τρόπος.
Είναι άραγε η σύγχρονη χαβούζα που όλα τα λιώνει, όλα τα πατάει ή το μέτρο που κρίνει την αλήθεια που ζούμε ;
Οι εικόνες έρχονται ζωντανές πάλι πίσω.
Πως ορίζεις την ζήση στο νέο κόσμο ;
Είναι η χώρα των επιτροπών ( committees) και των συνεδριάσεων (meetings), των κουμπιών, της χρηματαγοράς, του τέρατος με το όνομα ΕΤΕΡΟ. ....
Στη χώρα των Ετάζ-Ουνί φυτρώνει ρίζα μαγική : το δολάριο, η ευκαιρία, το κέρδος, η θεοποίηση του χρήματος, της οικονομικής επιφάνειας, της «ανθρώπινης» επιτυχίας, της επιβολής στούς άλλους, η χώρα του απρόσμενου, του καινούργιου, του περίεργου.....
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Νούμερο 3
« Στην προσπάθεια αναβάθμισης ο δήμαρχος Τζουλιανάκης είχε πείσει την μεγαλύτερη κατασκευαστική στο Ανθρωποχάταν να χτίσει στο νησι του 32 ου Προέδρου, που απλωνόταν κάθετα στη γέφυρα, μια καινούργια παγκοσμιογειτονιά. Εκανοντάδες μέτρα τυλιγμένα τάπητες γκαζόν, δεκάδες διπλοκατοικίες με πρασιές, γήπεδα τένις, μπάσκετ κι ένα υπερσύγχρονο μίνι γκόλφ με θέα το ίδιο το Ανθρωποχάταν. Η ανέγερση των τοίχων των Εταζ-Ουνί ήταν σαν μια Lego-κατασκευή, που εξελισόταν με γοργό ρυθμό. Η μεγαλύτερη παγκοσμιογειτονιά, ολόκληρος οικισμός στο νησί κάτω απο τη γέφυρα, χωρίς πολυκατοικίες και ουρανοξύστες, με διάφορα στίλ αρχιτεκτονικής και χρώματα, ήταν υπό εξέλιξη.
« Τον μέλλοντα γαμπρό μην το ρωτήσετε κάτι χαζό,
« Είσαι Ζαζού, είσαι Ζαζού ; »
γιατί είναι μυστικό και μάλιστα πολύ πολύ κρυφό
μέχρι να βρεί τη λύση του τυχαιοποιητή
η χώρα των Ετάζ-Ουνί
που έχει φήμη μαγική !
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΚΑΠΟΙΟΥ ΠΕΡΙΕΡΓΟΥ ΜΟΝΤΡΕ-ΑΛΗΤΗ
Είναι μυθιστόρημα ή χρονογράφημα ; Μαγική εικόνα ή παραμύθι ; Ουτοπία ή πραγματικότητα ; Ονειρο, φαντασία ή ψευδαίσθηση ;
Μου ακούγεται σαν ένα πρωτότυπο παραμύθι ντυμένο με αλήθεια, που μας βάζει να σκεφτούμε, να ονειρευτούμε, να γλωσσοκαταπιούμε, να βάλουμε χαλίκια στη γλώσσα μας, να βρούμε αν το μπορούμε- στην καρδιά του σύγχρονου κυκλώνα - το δικό μας το δρομί, ανάμεσα στα συντρίμια των θεόρατων πύργων που κτίσαμε, στην Βαβέλ του σύγχρονου μυρμιγκοχάταν, με τα τέρατα της αγοράς και τους τεχνικούς εγκεφάλους που πατάνε την καρδιά μας και πιέζουν τα μυαλά μας.
Αραγε μπορούμε μέσα απ’αυτή την σύγχρονη Βαβέλ , την απαιτητική, την ασύστολη, μαζί με τον Ζούκου και τον Ζούκου-Ζούκου και τούς Ζαζού να βρούμε τον μηχανισμό της τυχαιοποίησης ή πρέπει να φυγαδευτούμε στα ακρογυάλια της Ζάκυνθος, ψιθυρίζοντας μουρμουρητά κάποια ποιήματα του Σολωμού, μπάς και ανταμώσουμε μετα τα μπάμ και μπούμ και μπλάστ την Γυναίκα της Ζάκυνθος να κάθεται σαν μικρό αγαλματάκι σε μιά βιτρίνα του Ανθρωποχάταν ;
Τα ερωτήματα αυτά τα αιώνια και βασανιστικά δεν έχουν αυτόματες απαντήσεις.
Θέλουν ψιλοάλεσμα στης καρδιάς το αμόνι.
Οχι για να βρούμε όλες τις λύσεις. Αλλά μπάς και προφέρουμε τις σωστές ερωτήσεις , που μοιάζουν «σαν τον αγώνα του χρυσού με την σκουριά σ’ατίμητη κορώνα .....»
Και μόνο όμως που η Εφη με το Ανθρωποχάταν της μας δώρισε περάσματα για τέτοιες σκέψεις και ονείρατα τις ωφείλουμε πολλές ευχαριστίες.
Με το καλό και στο επόμενο.....
Ενας φιλοζακύνθιος Μοντρεαλίτης, και κατα το γαλλικότερο Μονρεαλίτης
ή κατά το ελληνικότερον Πραγματικοβουνίτης....
και για την αντιγραφή......."
Δρ. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ
